کابل- در خانه‌ی نسبتآ قدیمی در یک منطقه فقیر نشین کابل با پدرشوهر و مادرشوهر پیرش زندگی می کند. پول اکرامیه شوهر مریم (نام مستعار) پس از سقوط حکومت جمهوری و همزمان با ورود طالبان قطع شده است.
او می‌گوید، شوهرش افسر نیروهای امنیتی افغانستان بود که در نبرد با طالبان به شدت مجروح شد و بعد در راه به شفاخانه جان باخت. مریم اکنون با پسر خوردسال و دو دخترش زندگی سختی را تجربه می‌کند.
او می گوید: “اگر تعلیم می‌داشتم بعد از شهادت شوهرم می‌توانستم حتا در حکومت اشرف غنی برای خود شغل پیدا کنم؛ اما چون تعلیم نداشتم با معاش اکرامیه شوهرم زندگی می‌کردم.”
پیش از سقوط حکومت جمهوری، دختر بزرگ مریم شاگرد صنف هفتم بود، اما در آغاز حکومت طالبان که مکتب‌های دخترانه بسته شدند، دختر او نیز از تعلیم باز ماند.
مریم می ګوید: “یکی سختی های زندگی و دیگری آینده نامطلوب دخترانم. وقتی جوان بودم مجاهدین آمدند، جنگ بود از تعلیم باز ماندم، بعد طالبان آمدند و مکتب ها را بسته کردند و بی‌سواد ماندم. حالا که دخترم جوان میشود باز حکومت طالبان آمد و مکتب‌ها را بستند، فکر می کنم دخترم مانند من بی‌سواد خواهد ماند.”
طالبان در دور نخست اقتدار خود (۱۹۹۶-۲۰۰۱) مکاتب دخترانه را نیز بسته بودند. هنوز شمار دقیق دخترانی که در این دوره پنج ساله‌ی طالبان از تحصیل محروم شدند مشخص نیست؛ اما باور عمومی بر این است که تعداد زیادی از آنها برای همیشه از تعلیم و تحصیل محرم شده اند.
زرمینه (نام مستعار) زن دیگری است که در دوره اول طالبان از تحصیل باز ماند و به گفته او، “برای آینده دو دختر جوان اش” اکنون در پاکستان به آرزوی تخلیه به کشورهای خارجی زنده‌گی می‌کنند.
او به کوبها نیوز گفت: “می دانم که مکاتب دخترانه باز نمی‌شود، به همین دلیل از کشور خارج شدیم. شوهرم که با خارجی‌ها (موسسه) کار می کرد، تمایلی به خروج از کشور نداشت، اما من به او می گفتم که در فکر دختران جوان تان باشید چون مانند من بی سواد نمانند.”
حدود ۸۷۰ روز از ممنوعیت تعلیم دانش آموزان دختر بالای صنف شش توسط طالبان می گذرد. در ماه های اول سال ۲۰۲۳، وزارت معارف طالبان اعلام کرد که کار روی استراتژی و چگونگی آموزش دختران در جریان است.
بر بنیاد گزارش‌ها، نصاب درسی، میکانیزم و یونیفورم موضوعات بحث برانگیز است که رهبری طالبان در باره‌ی آن موضع قاطع گرفته و نمی خواهد مکاتب دخترانه باز شود. گفته میشود که بر سر ادامه تحصیل خانم‌ها در کشور میان رهبری طالبان نیز اختلاف نظر وجود دارد.
به تاریخ ۶ میزان ۱۴۰۲، عباس ستانکزی معیین وزارت امور خارجه طالبان در نشستی در کابل گفت که تعلیم بر همه مرد و زن فرض است، باید هر چه زودتر به دختران اجازه آموزش داده شود؛ اما سرپرست وزارت امرباالمعروف در همان جلسه به نوعی سخنان وی را رد کرد.
روینا از فعالان حقوق زن می‌گوید: « امیدواریم همه بهانه ها تمام شود و مکتب‌های دخترانه باز شوند. اگر چنین نشود ما زنان افغان آینده بدی خواهیم داشت».
ممنوعیت تحصیل و آموزش زنان در افغانستان واکنش‌های جهانی را در پی دارد، اما با این حال حکومت سرپرست طالبان تاکنون تصمیم نهایی در باره‌ی بازگشایی مکاتب اعلام نکرده است.
طالبان در ماه جوزای سال گذشته، برای تصمیم‌گیری در مورد چگونگی آموزش دختران کمیتهی هشت نفره به رهبری رئیس ستره محکمه را اعلام کرد، اما بعداً این کمیته و نتایج کار آن مشخص نشد.
سال جاری در کنار دیگر واکنش‌های جهانی، سازمان دیده بان حقوق بشر بار دیگر از طالبان خواست تا هر چه زودتر به دختران اجازه تحصیل و آموزش دهند.
از سوی دیگر، هفته گذشته سخنگوی وزارت آمور خارجه امریکا گفت که، جهان باید بر اساس اصل مصوونیت از حقوق زنان و دختران افغان با طالبان تعامل کند.
متیو میلر گفت: “ما می خواهیم ببینیم که تا چه سطحی پیشرفت هایی در زمینه حقوق زنان و دختران در افغانستان صورت گرفته است.”
طالبان بارها است که می‌گویند، روی طرح و چگونگی آموزش دختران کار می کنند، اما تحلیلگران می‌گویند که حکومت سرپرست کنونی طالبان نباید مانند دوره قبلی خویش دختران را آموزش ممنوع سازند.
انجنیر راحت‌گل زیارمل، تحلیلگر امور به کوبهانیوز گفت: “از سابقه طالبان معلوم است که مخالف اموزش دختران هستند. نزدیک به سه سال از تعطیلی مکاتب می گذرد و این وضعیت به شدت جامعه را متاثر کرده است. در بسیاری از ولایات هیچ داکتر و معلم زن وجود ندارد. مرگ و میر مادران و کودکان در افغانستان نسبت به گذشته افزایش پيدا کرده است.”
زیارمل از جامعه جهانی خواست که بالای طالبان فشارو آورده تا ازین بیشتر دختران افغان از تحصیل و آموزش محروم نشوند.
در دسامبر سال ۲۰۲۲ میلادی در «جلسه مشورتی علماء» در کابل از طالبان خواسته شد تا مکتب‌های دخترانه را بازگشایی کنند، اما در حالی که این نشست توسط حکومت طالبان فراخوانده شده بود، تاهنوز پاسخ مثبتی به خواست آنان نداده است.
زنانی که در دوره‌ی اول طالبان از تعلیم باز مانده اند: «نگرانیم که دختران مان به سرنوشت ما دچار شوند»
"یکی سختی های زندگی و دیگری آینده نامطلوب دخترانم. وقتی جوان بودم مجاهدین آمدند، جنگ بود از تعلیم باز ماندم، بعد طالبان آمدند و مکتب ها را بسته کردند و بی‌سواد ماندم. حالا که دخترم جوان میشود باز حکومت طالبان آمد و مکتب‌ها را بستند، فکر می کنم دخترم مانند من بی‌سواد خواهد ماند." (مریم)
