کابل (کوبها نیوز) – کمتر از سه ماه از وضع محدودیت وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان بر چاپ، واردات و فروش برخی کتاب‌های می‌گذرد که به باور طالبان خلاف ارزش های مردم افغانستان اند.
حال اما شماری از محصلان که در سمستر پایانی دوره تحصیلی شان قرار دارند و سرگرم نوشتن مونوگراف لیسانس و تیزس ماستری شان اند، در صحبت با کوبها نیوز از عدم دسترسی به منابع علمی برای نوشتن پایان نامه‌های شان شکایت دارند.
قیام حبیبی، محصل قضا و سارنوالی مقطع ماستری در یکی از پوهنتون‌های کابل به کوبها نیوز گفت، منابعی را که وی در سمستر قبلی در پروپوزلش به استاد رهنما پیشنهاد کرده بود، حال از کتاب فروشی‌ها جمع آوری و قابل دسترس نیست:
“موضوع تیزس من (جنگ بیست ساله افغانستان و قضایای جرمی آن) است. حال برای نوشتن تیزسم به کتاب‌ها و منابعی علمی – تحقیقی نیازم دارم، اما کتاب‌هایی که در آن به موضوع جنگ بیست سال گذشته در افغانستان پرداخته شده، از کتاب خانه‌ها و کتاب فروشی‌ها جمع‌آوری شده اند. مشکل انترنت را که خود شما می‌دانید، حال پروپوزل تیزس من هم از سوی استاد رهنما تایید شده و وقت کافی هم وجود ندارد که موضوع آن را تغییر دهم. واقعاً در مشکل گیر افتادیم.”
کتاب‌هایی که وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان آن را از کتاب فروشی‌ها و کتاب خانه‌ها جمع‌آوری کرد، شامل مسایل جنگ و صلح، دموکراسی، دولت سازی و تاریخ می‌شود و بر علاوه آن طالبان فهرست ۷۸ کتاب دیگر را هم به کتاب فروشان سپرده که بر واردات و فروش آن محدودیت وضع شده است.
مسیح جانباز، کتاب فروش در جوی شیر کابل به کوبها نیوز گفت که با وضع محدودیت بر فروش کتاب، فروشات آنان نیز کمتر شده است، “در افغانستان فرهنگ مطالعه کمتر رایج است، در گذشته وقتی بر نشر و فروش کتاب محدودیت وجود نداشت، اکثریت خریداران کتاب‌های ما محصلان بودند، چون آنان برای نوشتن کارخانه گی و مونوگراف و تیزس کتاب می‌خریدند. حال که چاپ و فروش کتاب‌ها را محدود کرده اند و ده‌ها جلد کتاب را از دکان ما بردند و ضبط کردند، فروشات ما کمتر شده. در روزی اگر یکی – دو کتاب بفروشیم، آن هم کتاب‌های دینی و یا قرآن‌کریم.”
از سال ۲۰۰۷ به بعد، با تغییر نسبی در نصاب تحصیلی پوهنتون‌های دولتی و شکل گیری رقابت با ایجاد پوهنتون‌های خصوصی، فرهنگ مطالعه در میان جوانان نیز رونق بیشتر پیدا کرد.
در این مدت بر علاوه نوشته شدن ده‌ها کتاب با محتوای علمی توسط نویسنده گان کهنه کار، محصلان جوان نیز با استفاده از این آثار داخلی و ماخذ گیری از نوشته‌های علمی نویسنده گان خارجی، مونگوراف و تیزس‌های دارای محتوای علمی نوشتند و همین اکنون در وزارت تحصیلات عالی نگهداری می‌شود.
حفیظ همیم، محقق و نویسنده به کوبها نیوز گفت که با محدود تر شدن دسترسی به کتاب، خلق آثار علمی کمتر می شود و با محدود ساختن دسترسی جوانان به کتاب، دسترسی نسل‌های آینده به تحقیق های علمی قطع می شود و سبب پایین آمدن ظرفیت ذهنی و شعور جوانان خواهد شد:
“ما از گذشته کتاب‌های محدودی در اختیار داشتیم که بر بنیاد تحقیق علمی نوشته شده بود، اما حال با وضع محدودیت بر چنین کتاب‌ها میدان بر چنین کتاب‌های علمی دیگر هم تنگ تر می‌شود. خصوصاً برای کسانی که در داخل افغانستان به تحقیق می‌پردازند و به زبان‌های خارجی بلدیت هم نداشته باشند، اگر با آن آشنایی هم داشته باشند کتاب‌های علمی به زبان‌های رایج خارجی کمتر به افغانستان وارد می‌شود.”
با بلند رفتن سطح سواد و فراهم شدن فرصت‌های کاری در دفاتر دولتی و اداره‌های خصوصی در بیست سال گذشته علاقمندی جوانان نیز به تحصیلات عالی بیشتر شده بود.
جوانان علاقمند بودند که بیشتر در زمینه‌های جنگ و صلح، دولت سازی، اقتصاد و مدیریت تحقیق کنند و بنویسند، اما حال بازارهای افغانستان را کتاب‌های مطابق ذوق طالبان تسخیر کرده و فرصت ادامه خلق آثار متفاوت تر را گرفته است.