کابل (کوبهانیوز)- د جمعې په ورځ د مارچ پر ۲۹مه دوو امریکايي بې پیلوټه الوتکو څو ساعته د کندهار او نیمروز ولایتونو او د دوه ورځې وروسته د کونړ د پیچ درې په اړوندو سیمو کې الوتنې وکړې او وروسته له فضا ورکې شوې.
کندهار د طالبانو د روحاني مشر ملا هبت الله د استوګنځي په توګه او نیمروز او کونړ د القاعدې شبکې او نورو بهرنیو جنګیالیو د غړو د احتمالي تګ او راتګ د څارنې لپاره د سي آی اې تر څار لاندې دي.
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد د شنبې پر ورځ په یوه مرکه کې د بې پیلوټه الوتکو الوتنې تایید کړې او ویې ویل، چې دغه الوتکې له نږدې هېوادونو د افغانستان حریم ته داخلیږي، « دا الوتکې د امریکا دي، د ځینو نږدې هېوادونو له فضا نه الوتنې کوي، ټول باید دې برخه کې خپل مسوولیتونه درک کړي او دا تېری بند کړي».
طالبان په ښکاره د کوم هېواد نوم نه اخلي، خو په “نږدې هېوادونو” کې پاکستان له متحده ایالاتو سره د بې پیلوټه الوتکو د بریدونو په برخه کې له ۲۰۰۴ کال راهیسې دوامداره همکاري لري.
د روان کال د مارچ میاشتې پر اتمه د امریکا د کانګرس په استماعیه غونډه کې سناتورې ډیب فیشر وویل، چې واشنګټن په افغانستان کې د هوايي څار لپاره اعتمادي شریک نه لري او یوازې پر پاکستان متکي دی. مېرمن فیشر زیاته کړه: « زه د افغانستان په افق کې زموږ د ترهګرۍ ضد عملیاتو د وړتیاوو په اړه ژوره اندېښمنه یم. موږ له خروج وروسته افغانستان کې پر یوه هدف یوازې یو برید کړی. موږ په سیمه کې باور وړ شریکان او اساسي تړونونه نه لرو او د افغانستان هوايي حریم ته د لاسرسي لپاره پر پاکستان اتکاء کوو».
د مېرمن فیشر له دې روښانه افشاګرۍ سره سره د طالبانو حکومت په دې مساله کې د پاکستان پر وړاندې له څه باندې یوکال راهیسې محتاطانه دریځ خپل کړی.
د ۲۰۲۲ کال د جولای پر ۳۱مه د کابل په شیرپور سیمه کې د سي آی اې د بې پیلوټه الوتکې په برید کې د القاعدې شبکې د مشر ایمن الظواهري له وژل کېدو یوه میاشت وروسته، د طالبانو د دفاع وزیر مولوي یعقوب مجاهد په یوه خبري ناسته کې وویل، چې متحده ایالات د پاکستان له لارې په افغانستان کې بریدونه کوي.
خو د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت مخکیني ویاند عاصم افتخار احمد د ملا یعقوب څرګندونې غیر ډپلوماتیکې وګڼلې او ویې ویل، “د هیڅ راز شواهدو په نشتوالي کې دا ډول فرضي تورونه خورا د افسوس وړ دي او د مسؤل ډیپلوماتیک چلند له معیارونو سرغړونه ده.”
له دې غبرګون وروسته د طالبانو حکومت د بې پیلوټه الوتکو د اسانچاري په توګه د پاکستان له علني نوم اخستلو ډډه کوي، خو له اسلام اباد سره ددې ډلې د اړیکو په ترینګلتیا کې د بې پیلوټه الوتکو بریدونه مهم اړخ دی.
سي آی اې د ۲۰۲۱ کال د اګست له ۲۱مې وروسته چې طالبانو د قدرت واګې په لاس کې اخستې، په افغانستان کې د القاعدې او داعش- خراسان پر اهدافو درې بریدونه کړي. خو د طالبانو تر واک لاندې بهرنیو جنګیالیو د حضور په تړاو رپوټونو، افغانستان ته د سي آی اې توجه بېرته ډېره کړې او د بې پیلوټه الوتکو د الوتنو او بریدونو احتمال یې لوړ کړی.
یو شمېر شنونکي په دې نظر دي، چې پاکستان به له طالبانو سره د اړیکو ترینګلتیا او خپلې خاورې ته له پاکستاني طالبانو نه متوجه ګواښونو ته په پام، سي آی اې د ډیورنډ کرښې شاوخوا کې د ټي ټي پي خلاف بریدونو ته وهڅوي.
پاکستان وړاندې هم له دغسې فرصتونو نه په وزیرستان او قبایلي سیمو کې د خپلو مخالفانو د ځپلو لپاره استفاده کړې ده.
خو د سیاسي چارو شنونکی او په پاکستان کې پخوانی افغان ډپلوماټ زردشت شمس په دې باور دی، چې د متحده ایالتونو او پاکستان ترمنځ د همکارۍ بڼه له ۲۰۲۱ کال وروسته بدله شوې او واشنګټن د دوحې توافق په پایله کې ځان ته د متوجې ډیرو ګواښونو د مخنیوي اطمینان له طالبانو مستقیم اخیستی او په دې برخه کې پر پاکستان اتکاءکمه شوې ده.
ددغه پخواني افغان ډپلوماټ له نظره، پاکستان هڅه کوي ټي ټي پي نړۍ، په ځانګړې توګه امریکا ته د ګواښ په توګه معرفي کړي خو په دې برخه کې لا بریالی شوی نه دی.
شمس کوبها نیوز ته وویل: “د ټي ټي پي په مهار کولو کې به واشنګټن د پاکستان ملګرتیا کوي خو امریکا به ونه غواړي چې له افغان طالبانو سره ځان بیا مواجه کړي، یا د افغانستان داخل کې د پاکستان د عملیاتو مستقیم نظامي یا لوجیستیکي ملاتړ وکړي”.
د امریکا متحده ایالات د طالبانو حکومت د دوحې د تړون په رڼا کې په پرله پسې ډول هڅوي، چې افغانسان کې د ترهګرو او هغو ډلو خلاف کوټلي ګامونه واخلي، چې د واشنګټن او د هغه د متحدانو امنیت ته ګواښ پېښولای شي.
طالبان د افغانستان په خاوره کې د پاکستاني طالبانو، داعش او القاعدې حضور ردوي.